Θα ανταποκριθεί ο ΣΥΡΙΖΑ στις προσδοκίες του λαού;

Του  Δρεττάκη Μανόλη*

 

Όσοι θα μετάσχουν στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ τον ερχόμενο μήνα επωμίζονται μια τεράστια ιστορική ευθύνη. Είναι γνωστές οι χαμένες ευκαιρίες και οι δυνατότητες που είχε το παρελθόν η Αριστερά... Τώρα υπάρχει μια νέα ευκαιρία η οποία δεν πρέπει να χαθεί.

 

Σε ένα μήνα από σήμερα το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ θα αποφασίσει τη μετατροπή του σε ενιαίο κόμμα. Με βάση την πορεία του ένα χρόνο μετά τις διπλές εκλογές του Μαΐου/Ιουνίου 2012, τις προκλήσεις που αντιμετώπισε και τα σοβαρά λάθη στα οποία υπέπεσε στο διάστημα αυτό ως αξιωματική αντιπολίτευση, το ερώτημα που απασχολεί το εκλογικό σώμα είναι: Θα ανταποκριθεί άραγε στις προσδοκίες του για μια πραγματική (και όχι κίβδηλη, όπως εκείνη του 1981) αλλαγή;
Τόσο ο πρόεδρος όσο και οι βουλευτές και τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ απαντούν θετικά στο ερώτημα αυτό. Σχετικά με το θέμα αυτό, μιλώντας σε μια εκδήλωση για την παρουσίαση ενός βιβλίου του Νίκου Κοτζιά, στις 28.5.13, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ανάμεσα στα άλλα είπε και τα εξής: «Ούτε αλλαγή χωρίς τον ΣΥΡΙΖΑ γίνεται, ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί μόνος του».
Η περιληπτική αυτή απάντηση στο ερώτημα που τέθηκε στηρίζεται σε τέσσερις σωστές διαπιστώσεις: (α) Το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ., που ευθύνονται για τη σημερινή δεινή θέση της χώρας, ούτε μπορούν ούτε θέλουν να φέρουν την αλλαγή που προσδοκά ο λαός, (β) ο ΣΥΡΙΖΑ από τη θέση που του έχει εμπιστευθεί το εκλογικό σώμα μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα που θα τη φέρει, (γ) ο κατακερματισμός, όμως, του εκλογικού σώματος αποκλείει ποσοστά που θα του δώσουν αυτοδυναμία και, κατά συνέπεια, (δ) θα πρέπει να αναζητήσει κόμματα με τα οποία θα σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού, αν ο λαός τού δώσει την πρώτη θέση στις προσεχείς εκλογές.
Με βάση τις διαπιστώσεις αυτές, η ανταπόκριση του ενιαίου πλέον κόμματος στις προσδοκίες του λαού εξαρτάται από τη μία μεριά από την ανάδειξή του σε πρώτο κόμμα στις προσεχείς εκλογές και από την άλλη από την ύπαρξη κομμάτων που θα δεχτούν να μετάσχουν σε μια κυβέρνηση συνασπισμού, την οποία θα πρέπει να σχηματίσει προκειμένου να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή.

Ενιαίο κόμμα

Προκειμένου να του δώσει ο λαός με την ψήφο του την πρωτιά στις προσεχείς εκλογές, το ενιαίο κόμμα πρέπει να είναι πράγματι ενιαίο, δηλαδή να μην υπάρχουν δημόσιες αντιπαραθέσεις των μελών του στις βασικές θέσεις του, όπως συμβαίνει σήμερα. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι μέσα στα όργανα του κόμματος δεν θα υπάρχουν και δεν θα εκφράζονται διαφορετικές απόψεις ή ακόμα και τάσεις. Όταν, όμως, το ενιαίο κόμμα, με τις δημοκρατικές διαδικασίες που ακολουθεί, καταλήξει σε ένα πρόγραμμα κυβερνητικής πολιτικής, όλοι, χωρίς καμιά εξαίρεση και χωρίς δημόσιες διαφοροποιήσεις, πρέπει να το στηρίζουν. Η ενότητα, δηλαδή, και η συνοχή στο ενιαίο κόμμα είναι το πρώτο και βασικό προαπαιτούμενο για να πειστεί ο λαός να του δώσει την πρώτη θέση.
Η ενότητα όμως και η συνοχή, αν και αναγκαίες, δεν είναι οι ικανές συνθήκες για να του εμπιστευθεί ο λαός την πρώτη θέση στις προσεχείς εκλογές. Η ικανή συνθήκη είναι η κατάρτιση ενός ρεαλιστικού, πειστικού και εφαρμόσιμου προγράμματος για την υλοποίηση της αλλαγής που προσδοκά ο λαός. Μέχρι στιγμής, τέτοιο πρόγραμμα δεν υπάρχει. Υπάρχουν γενικόλογες θέσεις που πρέπει να γίνουν αντικείμενο συζήτησης και επεξεργασίας προκειμένου να καταστούν πρόγραμμα με τα χαρακτηριστικά που προαναφέρθηκαν, παίρνοντας υπόψη όλες τις εποικοδομητικές παρατηρήσεις που θα γίνουν πριν και κατά τη διάρκεια του συνεδρίου.
Η κατάρτιση του προγράμματος που προαναφέρθηκε δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση με δεδομένα τα τετελεσμένα στα οποία είχαν οδηγήσει τη χώρα το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. στο διάστημα 2004-2009 και τα ακόμη χειρότερα που της επισώρευσαν οι κυβερνήσεις μετά τις εκλογές του 2009, με κορύφωση τη σημερινή δήθεν τρικομματική, αλλά ουσιαστικά κυβέρνηση της Ν.Δ. Οι προτάσεις που θα περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα κυβερνητικής πολιτικής του ενιαίου κόμματος και οι οποίες θα παίρνουν υπόψη τα τετελεσμένα αυτά καθώς και τη σημερινή κάθε άλλο παρά ευνοϊκή οικονομική κατάσταση της Ε.Ε., δεν μπορεί παρά να έχουν μακροχρόνιο ορίζοντα. Θαύματα δεν μπορούν να γίνουν από τη μια μέρα στην άλλη ούτε μέσα σε λίγα χρόνια.
Με δεδομένη τη θέση του ενιαίου κόμματος για την παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη, όχι όμως «πάση θυσία», δηλαδή όχι με ένα λαό ταπεινωμένο και εξαθλιωμένο για δεκαετίες, η άμεση προτεραιότητα του προγράμματος κυβερνητικής πολιτικής είναι η ξεκάθαρη διατύπωση των ενεργειών που πρέπει να γίνουν ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της παραμονής στο ευρώ, με σταδιακή έξοδο της χώρας από την κρίση και του λαού από την εξαθλίωση.

Το πρόγραμμα

Το πρόγραμμα αυτό πρέπει να περιλαμβάνει συγκεκριμένες και ρεαλιστικές θέσεις σε όλους τους τομείς της εσωτερικής πολιτικής καθώς και για την εξωτερική πολιτική και την αλληλεξάρτησή τους. Τα προβλήματα που υπήρχαν και τα οποία έχουν επιδεινωθεί τα τρία τελευταία χρόνια στους τομείς της οικονομίας, με κυρίαρχο το δυσθεώρητο μη βιώσιμο δημόσιο χρέος, της απασχόλησης, της παιδείας, της υγείας, της πρόνοιας, των ασφαλιστικών ταμείων, της δημόσιας διοίκησης, της τοπικής αυτοδιοίκησης κ.λπ., σε συνδυασμό με τα εκκρεμή μεγάλα θέματα εξωτερικής πολιτικής (κυπριακό, ελληνοτουρκικές σχέσεις, Σκόπια κ.λπ.) απαιτούν τη διατύπωση υλοποιήσιμων προτάσεων.
Η κατάρτιση ενός τέτοιου προγράμματος επείγει γιατί κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει αιφνιδιαστική προκήρυξη πρόωρων εκλογών. Η αμέριστη υποστήριξη του προγράμματος αυτού από το σύνολο των μελών του ενιαίου κόμματος και η δημοσιοποίηση κατά καταληπτό τρόπο των βασικών σημείων του σε ένα όχι μακροσκελές κείμενο υπάρχει σημαντική πιθανότητα να πείσουν το εκλογικό σώμα να του δώσει την πρώτη θέση στις προσεχείς εκλογές, παρά τη λυσσαλέα επίθεση που δέχεται -και που θα ενταθεί- από τους ηγέτες των τριών κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση και τους υποτακτικούς τους, συνεπικουρούμενοι από τα διαπλεκόμενα με αυτούς Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
Με την υπόθεση ότι το ενιαίο κόμμα θα είναι πρώτο στις προσεχείς εκλογές, έρχομαι τώρα στη δεύτερη προϋπόθεση για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας, δηλαδή την ύπαρξη άλλων κομμάτων, τα οποία θα δεχτούν να μετάσχουν στην κυβέρνηση συνασπισμού που θα θελήσει να σχηματίσει το ενιαίο κόμμα, όταν πάρει τη σχετική εντολή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ποια θα είναι τα κόμματα αυτά;
Όπως αναφέρθηκε στην αρχή του άρθρου αυτού, υπάρχει ένας κατακερματισμός του εκλογικού σώματος, γεγονός που σημαίνει ότι ο αριθμός των κομμάτων που θα ξεπεράσουν το όριο του 3,0% και θα εισέλθουν στη Βουλή στις προσεχείς εκλογές μπορεί να είναι μεγαλύτερος από τον σημερινό, με την είσοδο νέων κομμάτων είτε από πρώην μέλη των σημερινών κομμάτων είτε από νέα πρόσωπα. Είναι, επομένως, δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημα με ποια κόμματα θα σχηματίσει το ενιαίο κόμμα κυβέρνηση που θα μπορεί να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή που θα προκύψει από τις εκλογές αυτές.

Οι συνεργασίες

Όποια, όμως, κι αν είναι τα κόμματα που θα εισέλθουν στη νέα Βουλή, τα κόμματα που θα δεχτούν να σχηματίσουν κυβέρνηση συνασπισμού με το ενιαίο κόμμα δεν θα είναι δυνατόν, όπως είναι φυσικό, να συμφωνήσουν σε όλα τα σημεία του προγράμματος κυβερνητικής πολιτικής. Θα υπάρξουν αμοιβαίες υποχωρήσεις προκειμένου να καταρτισθεί ένα κοινά αποδεκτό πρόγραμμα. Το ενιαίο κόμμα δεν μπορεί, φυσικά, να εγκαταλείψει τις βασικές θέσεις του προγράμματός του. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τονίστηκε παραπάνω ότι το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να είναι ρεαλιστικό, πειστικό και υλοποιήσιμο. Αν έχει αυτά τα χαρακτηριστικά, τότε υπάρχει πιθανότητα οι αλλαγές που θα ζητηθούν από τα άλλα κόμματα να μην αφορούν αυτές τις βασικές θέσεις.
Έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, είναι σαφές ότι όσοι θα μετάσχουν στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ τον ερχόμενο μήνα επωμίζονται μια τεράστια ιστορική ευθύνη. Είναι γνωστές οι χαμένες ευκαιρίες και οι δυνατότητες που είχε στο παρελθόν η Αριστερά να παίξει κεντρικό ρόλο στην πορεία της χώρας, με τελευταία εκείνη του ενιαίου Συνασπισμού το 1989/90. Τώρα υπάρχει μια νέα ευκαιρία, η οποία δεν πρέπει να χαθεί.

* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι τέως αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

avgi.gr