Απόγνωση, αισθήματα αποτυχίας, οικονομική αποστράγγιση, ανασφάλεια είναι μερικές μόνο από τις "παρενέργειες" στη συστηματική αποδόμηση της μεσαίας τάξης που συντελείται τα τελευταία τουλάχιστον τρία χρόνια.
Οι "επιθέσεις" κυβερνήσεων - τρόικας κατά των μικρομεσαίων στρωμάτων γίνονται πλέον σε όλα τα επίπεδα, σαρώνοντάς τα σε ένα καθεστώς εσωτερικής υποτίμησης, που ετοιμάζει την υποδοχή ξένων κεφαλαίων, ξένων εμπορευμάτων και υπηρεσιών σε μια μικρού μεγέθους αλλά απόλυτα ελεγχόμενη αγορά.
Η καταβαράθρωση της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών συνδυάστηκε με παντελή έλλειψη ρευστότητας από την αγορά και τις τράπεζες, συνεχείς φοροεπιδρομές, αδυναμία κάλυψης ασφαλιστικών εισφορών, δανεισμό, επέκταση ωραρίου, άνοιγμα εμπορικών μισθώσεων, απελευθέρωση και συγκέντρωση των αγορών σε "μεγάλους παίκτες" και μια γενικότερη απαξίωση των ρόλου τους, που κάποτε χαρακτηριζόταν ως "η ραχοκοκαλιά της οικονομίας", δεδομένης της υψηλής συμμετοχής τους στην απασχόληση αλλά και της προστιθέμενης αξίας τους στην οικονομία. Μετά τη διάλυση των εργατικών - υπαλληλικών στρωμάτων ήρθε η σειρά της μεσαίας τάξης, που πλέον "εμποδίζει" τα μνημονιακά σχέδια του ακραίου νεοφιλελευθερισμού.
Η ιδιαιτερότητα των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων έγινε "στίγμα" για εκατοντάδες χιλιάδες υγιείς και βιώσιμες, προ λίγων ετών, εμπορικές - βιοτεχνικές δραστηριότητες, αλλά και ελεύθερους επαγγελματίες που έχασαν ή εξωθούνται στο να χάσουν τα πάντα για να προστεθούν στους νεόπτωχους, κυρίως, των πόλεων.
Η κρίση σε αριθμούς
Οι προβλέψεις των φορέων για το 2013 έκαναν λόγο για 170.000 νέα "λουκέτα" και απώλεια 195.000 θέσεων απασχόλησης (εργαζόμενοι, αυτοαπασχολούμενοι και μισθωτοί), ενώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από το 2008 έως και το 2011 έκλεισαν συνολικά 121.538 επιχειρήσεις και έχουν χαθεί 310.062 θέσεις απασχόλησης. Το σύνολο των επιχειρήσεων από 849.820 το 2008 έφτασε το 2011 σε 728.282, ενώ η προστιθέμενη αξία των επιχειρήσεων από 79 δισ. ευρώ το 2008 συρρικνώθηκε σε 66 δισ. ευρώ το 2011.Χιλιάδες "λουκέτα" μετρούν πλέον και οι βιοτέχνες καθώς στο τέλος της χρονιάς και μόνο στην Αθήνα αναμένεται να ξεπεράσουν τις 10.000. Τα τελευταία στοιχεία του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Αθήνας (ΒΕΑ) είναι αποκαρδιωτικά: από το 2009 έως το 2012 έχουν "χαθεί" 7.747 επιχειρήσεις (διαμορφώνονται σε 41.433 από 49.180) ενώ το 2013 αναμένεται να καταλήξει με ακόμα 2.500 "λουκέτα" μικρομεσαίων βιοτεχνών. Μεγάλο πλήγμα έχουν δεχτεί οι "παραδοσιακοί" κλάδοι των εργασιών οικοδομών (1.575 "λουκέτα") και του υποδήματος - ένδυσης (1.230 "λουκέτα").
Πώς βλέπουν οι άνθρωποι της αγοράς το 2014
Τις συνέπειες της κρίσης, της βαθιάς ύφεσης και κυρίως των μνημονιακών πολιτικών της κυβέρνησης ζουν καθημερινά την τελευταία πενταετία οι άνθρωποι της αγοράς, επικεφαλής φορέων που σε άλλες εποχές μέλημά τους ήταν η ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου των κλάδων που εκπροσωπούν, ενώ σήμερα το ζητούμενο είναι κατά βάση η επιβίωση.Οι απώλειες είναι δεδομένες και πια μετρήσιμες, τα προβλήματα υπαρκτά, καθημερινά, που διαρκώς οξύνονται και επεκτείνονται πέρα από την οικονομική κατάσταση, στην κοινωνική ζύμωση.
Αν και η ελπίδα δεν σβήνει, οι πληγές είναι ήδη πολλές και οι προβλέψεις για το 2014 σκοτεινές.
Τρεις άνθρωποι της αγοράς δίνουν την εικόνα με βάση τις δικές τους εμπειρίες ως προς τις απώλειες, τα προβλήματα και τις προσδοκίες τους για το μέλλον.
Παύλος Ραβάνης - πρόεδρος Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Αθηνών
Δυσοίωνες οι εκτιμήσεις για το 2014, ιδίως για τις πολύ μικρές επιχειρήσειςΣυνεχής συρρίκνωση την τελευταία πενταετία
* Ποιες απώλειες μετρά ο χώρος της ελληνικής βιοτεχνίας στο κλείσιμο της φετινής χρονιάς, αλλά και της πενταετίας από την έναρξη της κρίσης;
Η υφεσιακή πορεία της ελληνικής οικονομίας την τελευταία πενταετία είχε φυσικά τον αντίκτυπό της και στον χώρο της βιοτεχνίας, ο οποίος συνδέεται άμεσα με το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Έτσι στον χώρο που καλύπτει το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας (ΒΕΑ), δηλαδή τις βιοτεχνικές επιχειρήσεις του μεγαλύτερου μέρους της Αττικής, είχαμε μια μείωση του αριθμού των επιχειρήσεων - μελών μας κατά 5% τον τελευταίο χρόνο και συγκεκριμένα πάνω από 2.000 επιχειρήσεις έκλεισαν με συνέπεια την απώλεια, κατά την εκτίμησή μας, άνω των 6.500 θέσεων απασχόλησης. Η αρνητική αυτή εξέλιξη αποτελεί το τελευταίο επεισόδιο μιας συνεχούς την τελευταία πενταετία συρρίκνωσης του επιχειρηματικού δυναμικού της χώρας που στην περίπτωσή μας, δηλαδή του ΒΕΑ, αυτό μεταφράζεται σε μια μείωση των μελών μας κατά 18% ή κατά 8.700 επιχειρήσεις και απώλεια περίπου 30.000 θέσεων εργασίας.
Τη συγκεκριμένη κατάσταση επιβεβαιώνουν τα ευρήματα πολύ πρόσφατης έρευνας του Επιμελητηρίου μας (Νοέμβριος 2013) που διεξήγαγε το ΒΕΑ στις επιχειρήσεις - μέλη του, με βασικά τα εξής:
Τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις σχετίζονται κατά βάση με τη δραματική μείωση της κατανάλωσης, την έλλειψη ρευστότητας και χρηματοδότησης της αγοράς και την υπερφορολόγηση.
Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει σε πολύ σημαντικό βαθμό οριζόντια όλες τις επιχειρήσεις ανεξαρτήτως κλάδου, δραστηριότητας και μεγέθους, όπως πιστοποιείται και από την εξέλιξη της δύναμης του Επιμελητηρίου. Μέσα σε αυτή την κατάσταση, σχετικά λιγότερο φαίνεται να έχουν επηρεαστεί οι ενδιάμεσου μεγέθους επιχειρήσεις (μικρομεσαίες - Ο.Ε., Ε.Ε.) ενώ οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις, αν και δηλώνουν ότι έχουν επηρεαστεί πολύ από την κρίση, εμφανίζουν μια σχετικά μεγαλύτερη ανθεκτικότητα.
Οι επιλογές αντιμετώπισης της κρίσης εντοπίζονται πρωτίστως στη μείωση του κόστους λειτουργίας της επιχείρησης και στον αναπροσανατολισμό σε νέες αγορές - πελάτες, με τις μικρότερες επιχειρήσεις να εστιάζουν περισσότερο σε επιλογές που σχετίζονται άμεσα με τη ρευστότητά τους, ενώ οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις προσθέτουν στις επιλογές τους και κινήσεις περισσότερο στρατηγικού χαρακτήρα, όπως η εξωστρέφεια και η χρήση της καινοτομίας.
Οι εκτιμήσεις για το 2014 είναι γενικά δυσοίωνες, με τις πολύ μικρές επιχειρήσεις να είναι σχετικά περισσότερο απαισιόδοξες για τη συνέχιση της λειτουργίας τους σε σύγκριση με τις μικρομεσαίες και τις μεγαλύτερες. Το συγκεκριμένο εύρημα της έρευνας συνάδει και με τον ρυθμό κλεισίματος των επιχειρήσεων, όπως αυτό φαίνεται στα στοιχεία διαγραφών του Επιμελητηρίου τα τελευταία χρόνια 2009-2012, όπου οι πολύ μικρές επιχειρήσεις (ατομικές - αυτοαπασχολούμενοι) μειώθηκαν κατά σχεδόν 18%, ενώ οι μικρομεσαίες (Ο.Ε., Ε.Ε.) και οι μεγαλύτερες (ΕΠΕ, Α.Ε.) κατά 9% και 4% αντίστοιχα.
* Ποια είναι σήμερα τα κρισιμότερα προβλήματα του κλάδου - σε σχέση με τις ακολουθούμενες πολιτικές;
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική βιοτεχνία είναι τα ίδια με αυτά του συνόλου της οικονομίας, αλλά και της κοινωνίας μιας χώρας που έφτασε κοντά στην άτακτη χρεωκοπία και προσπαθεί να επιβιώσει. Όμως, η υποχρεωτική πολιτική της δημοσιονομικής τακτοποίησης - εξυγίανσης και του εκσυγχρονισμού του κράτους δεν θα πρέπει να γίνεται με ισοπεδωτικό τρόπο αλλά με όρους δίκαιου καταμερισμού των βαρών ώστε να περισωθεί το μεγαλύτερο δυνατό τμήμα του παραγωγικού ιστού της χώρας σε βάρος του παρασιτικού, για να πούμε ότι υπάρχει ελπίδα ανάκαμψης και ανάπτυξης στη συνέχεια.
* Τι προβλέπετε και τι προσδοκάτε για το 2014;
Συμφωνώντας με τις απόψεις των συναδέλφων, όπως προέκυψαν από την έρευνά μας, θα πρόσθετα ότι όχι μόνο το 2014 αλλά και τα επόμενα χρόνια θα είναι πολύ δύσκολα για τη χώρα μας και κατά συνέπεια και για τις επιχειρήσεις. Η βασική προϋπόθεση για την οικονομική σταθεροποίηση και την ανάκαμψη, που είναι η πολιτικοκοινωνική σταθερότητα, δυστυχώς δεν βλέπουμε να επιτυγχάνεται και να εμπεδώνεται το προσεχές διάστημα.
Θεωρώ ότι η εθνική συνεννόηση, δηλαδή ένα ελάχιστο συνεννόησης μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων, αν ήταν αναγκαίο πριν και κατά τη διάρκεια καταφυγής στα Μνημόνια, τώρα πλέον αναδεικνύεται ως όρος επιβίωσης της χώρας. Οι συνεχιζόμενες υποχρεώσεις μας προς τους δανειστές, το τεράστιο εσωτερικό ιδιωτικό χρέος, η αδυναμία χρηματοδότησης των καταρρεουσών κοινωνικών δομών (ασφάλιση, υγεία, παιδεία, πρόνοια κ.λπ.) και η προοπτική μιας αναιμικής ή και ανύπαρκτης οικονομικής ανάπτυξης, καθιστούν τεράστιες τις ανάγκες χρηματοδότησης της οικονομίας με πολύ επισφαλή τη διέξοδο στις αγορές και εξίσου πιθανή την προσφυγή στη διεθνή βοήθεια. Εκεί λοιπόν απαιτείται η ύπαρξη ενός αρραγούς εσωτερικού μετώπου τόσο για την επίτευξη των καλύτερων δυνατών όρων σε περίπτωση λήψης νέας βοήθειας όσο και για τη διαπραγμάτευση σε νέες βάσεις της ήδη υφιστάμενης με στόχο τη βιωσιμότητα, αλλά και την ελάφρυνση των όρων εξυπηρέτησης του χρέους της χώρας.
Γιάννης Ρεκλείτης - πρόεδρος Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών
Πτώση 40% στον τζίρο μόνον τον τελευταίο χρόνοΧωρίς ρευστό, κατανάλωση και δάνεια, τι να την κάνεις την επέκταση ωραρίου;
* Πώς κλείνει η χρονιά για τους επαγγελματίες;
Ο τζίρος των μικρομεσαίων μόνο από πέρσι έχει απώλειες της τάξεως του 40% και, αν προστεθεί από πρόπερσι μείωση κατά 25%-30%, είναι προφανές ότι βρισκόμαστε σε δεινή θέση. Τεράστια είναι η καθίζηση, η φθορά και η ταλαιπωρία κυρίως στους κλάδους της ένδυσης - υπόδησης και του οικιακού εξοπλισμού, καθώς ήταν τα πρώτα πράγματα που "έκοψαν" τα νοικοκυριά με τη μείωση των εισοδημάτων.
* Ποια είναι είναι τα κρισιμότερα προβλήματα του κλάδου σήμερα;
Δεν υπάρχει καθόλου ρευστό στην αγορά, καθόλου δάνεια από τις τράπεζες, καθόλου αγοραστική δύναμη από τα νοικοκυριά... Και η κυβέρνηση θέσπισε τη λειτουργία της Κυριακής λες και λείπει από τον κόσμο ο χρόνος και όχι τα χρήματα. Στο χωριό μου λένε "του διακονιάρη δώσ' του καρβέλια και σοκάκια βρίσκει". Δεν είναι το ωράριο που φταίει. Έτσι, τελικά, κλείνει μια ώρα αρχύτερα τα μικρομεσαία καταστήματα και πολλοί καταναλωτές στρέφονται σε κέντρα και πολυκαταστήματα, αν και αυτών η κίνηση περίπου στα σημερινά επίπεδα βρίσκεται.
Ένα πολύ σοβαρό ζήτημα για τους επαγγελματίες είναι και το ασφαλιστικό. Εγώ για παράδειγμα βρίσκομαι στο παρά πέντε της εξόδου μου από την εργασία και δεν ξέρω αν θα πάρω ποτέ σύνταξη. Η οικονομική κατάσταση στον ΟΑΕΕ είναι δραματική, δεν υπάρχουν έσοδα εξαιτίας αδυναμίας εκπλήρωσης των υποχρεώσεων των μικρομεσαίων, με αποτέλεσμα σήμερα 1,3 εκατομμύριο κόσμος, άμεσα και προστατευόμενα μέλη, να είναι ανασφάλιστα. Δεν υπάρχουν πόροι. Η πρόταση των μικρομεσαίων ήταν να "παγώσουν" οι υπάρχουσες υποχρεώσεις και να ξεκινήσουν πληρωμές για τις τρέχουσες εισφορές, ώστε και το ταμείο να αποκτήσει ρευστότητα και να μην υπάρχουν ανασφάλιστοι.
Λες και είναι όλα μέτρα πάταξης της επιχειρηματικότητας... με τόσο οξυμμένα προβλήματα.
Να σας δώσω μια εικόνα... Παρατηρείται στο Επιμελητήριο φέτος ότι οι εγγραφές είναι περισσότερες από τις διαγραφές μελών, ωστόσο δεν υπάρχει ανάκαμψη στην αγορά. Τι συμβαίνει: Κλείνουν επιχειρήσεις νομικής μορφής και ανοίγουν μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις αυτοαπασχολούμενων, με αποτέλεσμα να παρατηρείται το φαινόμενο αυτό. Δηλαδή μιλάμε για μια "εύκολη" επιχειρηματικότητα, ανάγκης, για να υπάρχει δουλειά.
Δυστυχώς όσοι είχαν μεγάλη πιστοληπτική ικανότητα την περίοδο 2007-2008 και την πρόνοια να σκεφτούν να αναπτύξουν τις επιχειρήσεις τους έχουν χάσει όχι μόνο τα δικά τους χρήματα, αλλά και τις δουλειές τους. Τα δύο πρώτα χρόνια της κρίσης βγήκαν εκτός αγοράς οι επιχειρήσεις με ξύλινα πόδια, όμως μέχρι σήμερα κλείνουν βιώσιμες επιχειρήσεις, που υποθήκευσαν ακόμα και τις προσωπικές τους περιουσίες.
Όσο για τη ρύθμιση για τους πλειστηριασμούς, έρχεται πολύ αργά για να είναι αποτελεσματική. Σήμερα δεν υπάρχει επιχείρηση που να έχει έστω και μικρή ρευστότητα για να ανταποκριθεί.
* Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για τη νέα χρονιά;
Διεγράφη στις αρχές του φθινοπώρου μια αισιόδοξη πορεία, που, αν και ήταν επικοινωνιακό όλο αυτό, εντούτοις δεν τη χειρίστηκε σωστά η κυβέρνηση. Υπήρξε μια κινητικότητα και ήταν λίγο καλοί οι μήνες, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος, όμως τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο είναι τέτοια η πτώση της αγοράς, που αν και 40 χρόνια στον χώρο δεν θυμάμαι κάτι αντίστοιχο.
Το 2014 δεν μπορεί να είναι καλύτερη χρονιά, δεν υπάρχουν λόγοι για να είναι καλύτερη χρονιά, αφού πρόκειται να υλοποιηθούν αποφάσεις και μέτρα που δεν δίνουν καμία προοπτική για το άμεσο μέλλον. Να μιλήσω για τη φορολογία; Δεν ξέρεις πού να σταθείς πλέον, κάθε εβδομάδα ισχύει κι ένα καινούργιο σύστημα, τη μια ελέγχουν τα σπίτια, την άλλη κάτι άλλο... Η κυβέρνηση κάθε τόσο προχωρά και σε μια καινούργια μπλόφα. Όμως και γενικότερα από τους πολιτικούς δεν ακούμε κάτι πιο συγκεκριμένο.
Θέλω όμως να είμαι αισιόδοξος. Μακάρι να επιστρέψουμε σε καλύτερες μέρες. Παρά τα δύσκολα, πιστεύω ότι θα λειτουργήσει τελικά η ευρηματικότητα και το πνεύμα του Έλληνα και θέλω να πιστεύω ότι θα αλλάξει η κατάσταση. Εύχομαι στους μικρομεσαίους αίσιο, χαρούμενο και ευτυχές -όσο μπορεί να είναι- το 2014.
Νίκος Σκορίνης - αντιπρόεδρος Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ), μέλος της ΓΣΕΒΕΕ
Καταρρέουν συντάξεις, παροχές υγείας, εργασιακές σχέσειςΑποκλεισμένοι από χρηματοδοτικά προγράμματα και ΕΣΠΑ οι μικρομεσαίοι
Με προβλέψεις για περίπου 200.000 νέα λουκέτα του χρόνου και αντίστοιχες απώλειες θέσεων εργασίας, το 2014 αναμένεται ακόμη χειρότερο -και απαντά ρητά στα περί πλεονασμάτων και αισιοδοξίας της συγκυβέρνησης.
Τα προβλήματα έχουν γίνει μεγαλύτερα: φτωχοποιείται ένας κόσμος που βλέπει να περιορίζονται κι άλλο τα εισοδήματά του, με χαράτσια, διάφορους φόρους κ.λπ., χρήματα δεν υπάρχουν στην αγορά, δεν υπάρχει κανένα σχέδιο ανάπτυξης παρά μόνο μνημονιακές πολιτικές, συρρικνώνεται η παραγωγική διαδικασία, οι νέες επιχειρήσεις είναι κυρίως ανάγκης, παρασιτικές, με μικρή βιωσιμότητα, σε μια μεταπρατική οικονομία που δεν παράγει, οι μικρομεσαίοι είναι αποκλεισμένοι από χρηματοδοτικά προγράμματα, ΕΣΠΑ κ.λπ., αφού όλοι βρίσκονται σε black lists, τα οικονομικά δεδομένα συγκεντρώνονται στις μεγάλες επιχειρήσεις όπου στρέφεται μαζικά ο κόσμος για φθηνές και λιγότερο ποιοτικές αγορές.
Η παράλυση των ασφαλιστικών ταμείων του ΟΑΕΕ και του ΙΚΑ είναι μια ακόμα απόδειξη. Ήδη ένας στους δύο δεν μπορεί να πληρώσει το ταμείο του σήμερα και μάλιστα διώκεται για την αδυναμία του να ασφαλίσει τον εαυτό του. Αποτέλεσμα θα είναι η κατάρρευση τόσο των συντάξεων όσο και των παροχών υγείας. Και βέβαια οι εργασιακές σχέσεις θα γίνουν χειρότερες: ατομικές συμβάσεις παντού, οι κλαδικές είναι παρελθόν, ανασφάλιστοι και περισσότερη μαύρη εργασία με μισθούς πείνας και συνεχή ελαστικοποίηση.
Οι μικρομεσαίοι βρίσκονται πλέον στα όρια της αντοχής τους. Ήδη έχει φύγει ένα μεγάλο κομμάτι αυτοαπασχολούμενων και θα προστεθούν κι άλλα. Το κλείσιμο, η καταστροφή και η απόγνωση συνιστούν το σκηνικό της επόμενης χρονιάς. Αναμένεται επιδείνωση και το σοκ θα είναι μεγαλύτερο για την κοινωνία.
Ο μεσαίος χώρος περιθωριοποιείται, φτωχοποιείται. Η κατάσταση πλέον είναι τραγική. Βλέπουμε την απόγνωση του κόσμου, που πλέον όχι μόνο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την ανεργία, δεν έχει τίποτα, ούτε επίδομα, ούτε περιουσία -ανοίγουν και οι πλειστηριασμοί βάζοντας σε κίνδυνο το σπίτι του-, αλλά έχει μόνο συσσωρευμένα χρέη και απειλείται πια με φυλακή. Η κατάσταση στην καθημερινότητα είναι οικτρή και πρόκειται για μαζικό φαινόμενο. Πάμε όχι για βαλκανοποίηση, αλλά για αφρικανοποίηση -άλλωστε είναι ήδη γραμμένα όλα στα Μνημόνια με στόχο τη δημιουργία μιας "ελεύθερης ζώνης" σε όλο τον Νότο και τα Βαλκάνια.
avgi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου