"Ποτάμι" με νεοφιλελεύθερο ρεύμα

Γιούργας θωμάς

Από την ημέρα που ανακοίνωσε τη δημιουργία του Ποταμιού, ο Στ. Θεοδωράκης επέλεξε να κεφαλαιοποιήσει την αναγνωρισιμότητά του, αποφεύγοντας τις συχνές εμφανίσεις στελεχών του στα ΜΜΕ. Ξεκάθαρα, η επικοινωνιακή επιλογή στόχευε σε ένα Ποτάμι που θα δοξαστεί κρυπτόμενο, αλλά και κρύβοντας τα ιδεολογικά του ίχνη. Όπως έχει δηλώσει χαρακτηριστικά: Το Ποτάμι κλέβει ιδέες από την Αριστερά και από τη φιλελεύθερη παράταξη. Συγκεκριμένα όμως, ποια στοιχεία θέλει να κλέψει από την Αριστερά και ποια από τη φιλελεύθερη παράταξη;
Θα ξεκινήσω από το "δεξιό" άνοιγμα. Εδώ ο Θεοδωράκης αναφέρεται στον οικονομικό (νεο)φιλελευθερισμό. Όπως έχει δηλώσει, είναι υπέρ ενός "μικρού και ευέλικτου κράτους", αλλά και υπέρ μια "ανοιχτής αγοράς". Η έμφαση στην ανάγκη περιορισμού του κράτους και της ταυτόχρονης στήριξης της ανοιχτής-νεοφιλελεύθερης αγοράς είναι σε γλυκιά αρμονία με τον οικονομικό νεοφιλελευθερισμό που ευαγγελίζεται η Ν.Δ. Απλώς, θέλει να μας πείσει ότι ο ίδιος και τα στελέχη του είναι πιο ικανοί νεοφιλελεύθεροι ώστε να προχωρήσουν αυτές τις μεταρρυθμίσεις.
Όπως διαβάζουμε στη διακήρυξη θέσεων του κόμματος, τάσσεται κατά της εξόδου από την Ευρωζώνη· με οποιοδήποτε κόστος, είναι η φράση-κλειδί που λείπει, αλλά εννοείται. Αντιθέτως, προκρίνει την περαιτέρω σύσφιγξη των δεσμών μεταξύ των εταίρων, που θα οδηγούσε ακόμη και σε ομοσπονδοποίηση. Επίσης, ζητάει την περαιτέρω ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά και την ταχεία εφαρμογή της τραπεζικής ένωσης της Ε.Ε. per mare per terram.
Στον αντίποδα του ευρωσκεπτικισμού, το Ποτάμι εκδηλώνει έναν παρωχημένο ευρωφανατισμό που όμοιό του είχαμε να ζήσουμε από την εποχή του Σημιτικού ΠΑΣΟΚ, του Παπαδήμου, του Στουρνάρα κ.λπ. Ο Στ. Θεοδωράκης επιθυμεί να κάνει ανάληψη από το ίδιο ΑΤΜ που έβγαλε τα πρώτα ευρώ ο Κώστας Σημίτης. Πλανάται πλάνην οικτράν όμως. Οι όρκοι αιώνιας πίστης στο ευρωπαϊκό όραμα πρέπει να τεθούν στη βάση των σημερινών ευρωπαϊκών δεδομένων, με την ανεργία στον ουρανό, τους απανταχού ακροδεξιούς σε παραληρηματική έξαρση και το χρέος των περισσότερων κρατών να μην είναι βιώσιμο. Απ' ό,τι φαίνεται, η (ευρωπαϊκή) αγάπη άργησε μια μέρα για τον Σταύρο και το Ποτάμι.
Τι θέλει να κλέψει το Ποτάμι από την Αριστερά; Σίγουρα όχι την αντιμνημονιακή ρητορική, τον πιθανό ευρωσκεπτικισμό, την νεομαρξιστική οικονομική ανάλυση, την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους. Το κλέψιμο από τα αριστερά και από τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ εντοπίζεται σε αυτό που ονομάζουμε κοινωνικός φιλελευθερισμός. Το Ποτάμι, ευαγγελίζεται μια πιο φιλελεύθερη κοινωνία όπου η χρήση μαριχουάνας δεν είναι ποινικό αδίκημα, το κράτος έχει χωριστεί από την εκκλησία, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης μεταναστών έχουν κλείσει, οι ομοφυλόφιλοι έχουν το δικαίωμα γάμου, κ.λπ. Το Σημιτικό ΠΑΣΟΚ προσπάθησε επίσης να αφήσει στίγμα κοινωνικού φιλελευθερισμού, αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να βγει το θρήσκευμα από τις ταυτότητες - σε μια περίοδο όπου συσπειρώθηκε η (ακρο)δεξιά παράταξη γύρω από την πιο σκοταδιστική συλλογή υπογραφών που γνώρισε η χώρα τα τελευταία 40 χρόνια.
Εν κατακλείδι, το Ποτάμι, (όπως ακριβώς και το Σημιτικό ΠΑΣΟΚ) θέλει να κατακτήσει το κέντρο της πολιτικής σκηνής. Ο Θεοδωράκης πιστεύει πως βαδίζοντας στα χνάρια του "διαχειριστή-(ορθο)λογιστή" Σημίτη μπορεί να πετύχει αυτά που πέτυχε (εκλογικά) ο Σημίτης. Νομίζει πως αν από τα δεξιά της τραμπάλας τοποθετήσουμε δεξιό νεοφιλελευθερισμό και από τα αριστερά κοινωνικό προοδευτισμό, η προσδοκούμενη ισορροπία θα οδηγήσει στην προσέλκυση των κεντρώων ψηφοφόρων. Η βάση της τραμπάλας που οραματίζεται (πάλι στα χνάρια του Σημίτη) είναι ο ευρωφανατισμός. Θέλει να φτιάξει ένα Σημιτικό ΠΑΣΟΚ από τις ιδεολογικές στάχτες του. Νεοφιλελεύθερο στην οικονομία, ευρωφανατικό και με ρητορική κοινωνικού προοδευτισμού.
Αυτό που φαίνεται να μην καταλαβαίνει είναι πως χωρίς την κομματική δομή, τα έμπειρα στελέχη και την ευνοϊκή για την Ευρώπη συγκυρία, αυτό που θα καταφέρει είναι να γυρίσει ένα βαρετό εκσυγχρονιστικό σίκγουελ που θα απογοητεύσει ακόμα και τους πιο φανατικούς οπαδούς της αυθεντικής Σημιτικής ταινίας.

*Ο Θ. Γιούργας είναι δρ. Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.

 avgi.gr,